Aktuelnosti i događaji

.

Obeležavanje Dana geodiverziteta u Nacionalnom parku Đerdap i Geoparku Đerdap

U javnom preduzeću "Nacionalni park Đerdap" organizovana je radionica za decu o vulkanima. Ova radionica je deo proslave Dana geodiverziteta, koji se obeležava širom sveta kako bi se istakla važnost očuvanja prirodnih resursa i bogatstva naše planete.
Detaljnije
.

„Sport i priroda“

Najveće planetarno sportsko takmičenje, Olimpijske igre, motivisalo je učenike mreže francuskih škola širom Evrope, da pod sloganom „Sport i priroda“ biciklima pređu put dug preko četiri hiljade kilometara od Atine do Pariza u kome se ove godine održava Olimpijada, noseći štafetu zastava.
Detaljnije
.

Obeležen Svetski dan voda u JP „Nacionalni park Đerdap“ i Đerdap Unesko Geopark

Prema odluci Ujedinjenih nacija donešenoj 1993. godine, 22. marta obeležava se Svetski dan voda. Pod sloganom “Voda za mir” obeležava se ovogodišnji Dan voda, 22. mart, upozoravajući na to da je voda osnovni izvor života i da kao takva može stvoriti mir i blagostanje među živim bićima ali i biti razlog velikih sukoba ukoliko izostane.
Detaljnije
.

Đerdap Unesko geopark predstavljen na Akademiji strukovnih studija Šabac

Studenti, profesori, ali i svi drugi zainteresovani Šapčani, zahvaljujući izložbi fotografija "Geopark Đerdap - putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji" u prilici su da upoznaju geološku, prirodnu i kulturnu baštinu Geoparka Đerdap.
Detaljnije
.

45. Međunarodni sajam turizma u Beogradu

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ Donji Milanovac je svoju turističku ponudu tradicionalno predstavilo na najvećem i najposećenijem sajmu turizma u regionu – 45. Međunarodnom sajmu turizma u Beogradu, održanom od 22. do 25. februara 2024. godine, zajedno sa turističkim akterima Donjeg Podunavlja.
Detaljnije
.

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ na 54. Međunarodnom sajmu turizma u Novom Sadu

U Novom Sadu je od 30. novembra do 2. decembra održan 54. Međunarodni sajam turizma. Novosadski sajam je okupio preko 240 izlagača iz zemlje i inostranstva koji su predstavili svoju turističku ponudu.
Detaljnije
.

48. Sastanak Saveta Evropske mreže geoparkova

Od 8. do 9. novembra 2023. godine onlajn je održan 48. Sastanak Saveta Evropske mreže geoparkova.
Detaljnije
.

Sedmi sastanak Konferencije članica Karpatske konvencije

U Beogradu je od 11. do 13. oktobra 2023. godine održan Sedmi sastanak Konferencije članica Karpatske konvencije, na kome je Republika Srbija preuzela trogodišnje predsedavanje ovom regionalnom inicijativom. Konferencija je organizovana u partnerstvu sa Programom ujedinjenih nacija za životnu sredinu (UNEP) i Sekretarijatom Karpatske konvencije.
Detaljnije
.

Međunarodni dan geodiverziteta

Međunarodni dan geodiverziteta koji se obeležava 6. oktobra promoviše mnoge aspekte geodiverziteta. Uspostavljen je 2021. godine odlukom Uneska na 41. Generalnoj konferenciji u Parizu.
Detaljnije
.

Revalidaciona misija na teritoriji Unesko Svetskog Geoparka Đerdap

Od 19. do 23. jula 2023. godine na teritoriji Unesko Svetskog Geoparka Đerdap sprovedena je revalidaciona misija. Važnu oznaka kvaliteta, „UNESCO Global Geopark“, ovo područje je dobilo 2020. godine i prvi je i, za sada, jedini UNESKO svetski geopark u Srbiji.
Detaljnije
.

Obaveštenje o Kanjonu Boljetinske reke

Među zaštićenim objektima geonasleđa, ne samo na području Geoparka Đerdap, izdvaja se po svojoj atraktivnosti Kanjon Boljetinske reke. Nakon nedavnih poplava, Boljetinska reka nabujala od kiša, porušila je obaloutvrdu, potkopala put i u najvećem delu duž profila odnela ga nizvodno u Dunav.
Detaljnije
.

Obeležen Dan JP „Nacionalni park Đerdap“ Donji Milanovac

Prigodnom svečanošću kojoj su prisustvovali predsednici i predstavnici ministarstava, lokalnih samouprava, regionalne Privredne komore Zaječar, turističkih organizacija, javnih preduzeća i ustanova, kao i kolege iz zaštićenih područja, Zavoda za zaštitu prirode Srbije, fakulteta i drugih institucija, Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ Donji Milanovac obeležilo je Dan preduzeća.
Detaljnije
.

Izložba „Stene, skrivene boje i oblici“

Povodom Svetskog dana zaštite životne sredine, Dana Javnog predzeća „Nacionalni park Đerdap“ Donji Milanovac i Nedelje evropskih geoparkova, 5. juna 2023. godine otvorena je izložba Stene, skrivene boje i oblici u Centru za posetioce Nacionalnog parka i Unesko geoparka Đerdap u Donjem Milanovcu.
Detaljnije
.

Dan JP „Nacionalni park Đerdap“ Donji Milanovac

Na Svetski dan zaštite životne sredine 1989. godine u tadašnjem privrednom sudu u Zaječaru registrovano je Preduzeće za zaštitu i razvoj Nacionalnog parka Đerdap sa ciljem da obavlja poslove zaštite kulturnih dobara, prirodnih i drugih znamenitosti na području Nacionalnog parka Đerdap. Par godina kasnije, Zakonom o nacionalnim parkovima iz 1993. godine, Preduzeće za zaštitu i ravoj Nacionalnog parka Đerdap postaje Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ sa sedištem u Donjem Milanovcu.
Detaljnije
.

„Ekologijada“

Zahvaljujući saradnji Javnog preduzeća „Nacionalni park Đerdap“ i Predškolske ustanove „Marija Munćan“, 1. juna 2023. godine održana je „Ekologijada“, predstava koja je za temu imala ekologiju.
Detaljnije
.

Gran pri „Zlatne note“ Dušanu Rajiću

Ovogodišnja, 16. “Zlatna nota“ okupila je preko 60 učenika osnovnih i srednjih muzičkih škola iz Aleksinca, Niša, Zaječara, Negotina, Požarevca, Majdanpeka, Donjeg Milanovca i Bora.
Detaljnije
.

Sastanak Saveta Evropske mreže geoparkova (EGN) u Rumuniji

U Unesko Svetskom Geoparku Hateg u Rumuniji održan je 47. Sastanak Saveta Evropske mreže geoparkova (EGN) u periodu od 27. do 30. marta 2023. godine. Sastanku su prisustvovali predstavnici geoparkova (94) iz 28 zemalja, među kojima su bili i predstavnici Unesko Geoparka Đerdap.
Detaljnije
.

Uspešan nastup na 44. Međunarodnom sajmu turizma u Beogradu

Zajednička turistička ponuda Donjeg Podunavlja kojom su se na nedavno završenom 44. Međunarodnom sajmu turizma u Beogradu, predstvile Turističke organizacije opština Golubac, Majdanpek, Kladovo i Negotin, Turistički prostori Tvrđava Golubački grad i Lepenski Vir, kao i JP „Nacionalni park „Đerdap“ izazvala je veliko interesovanje posetilaca.
Detaljnije
.

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ u Parku prirode „Vračanski Balkan“

Predstavnici Javnog preduzeća „Nacionalni park Đerdap“ posetili su Park prirode „Vračanski Balkan“ u Bugarskoj, radi potencijalne međunarodne saradnje.
Detaljnije
.

Izložba fotografija „Geopark Đerdap — Putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji“

U galeriji Muzeja Hajduk Veljka, 14. februara, otvorena je izložba fotografija „Geopark Đerdap — Putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji". Izložbu su otvorili Ivica Trajković, direktor Muzeja Krajine i Saša Nestorović, koji je pozdravio prisutne u ime Nacionalnog parka Đerdap.
Detaljnije
.

Novo vrednovanje Đerdap UNESKO Svetskog Geoparka

Đerdap UNESKO Svetski Geopark je proglašen 2020. godine. Juče je zvanično poslata dokumentacija za revalidaciju Đerdap UNESKO Svetskog Geoparka u UNESKO, Upravu za Ekološke i nauke o Zemlji, UNESKO Svetske Geoparkove.
Detaljnije
.

Memorandum o saradnji Geoparka Đerdap i Geološkog zavoda Srbije

U sedištu JP „Nacionalni park Đerdap“ u Donjem Milanovcu, Đerdap UNESKO svetski geopark i Geološki zavod Srbije potpisali su Sporazum o saradnji 27.12.2022. godine.
Detaljnije
.

Radionica o suvenirima Đerdap UNESKO svetskog geoparka

U prostorijama JP „Nacionalni park Đerdap“ održana je 14. decembra radionica Suveniri Đerdap UNESKO svetskog geoparka. Izrada suvenira na području Geoparka Đerdap, a pre svega Nacionalnog parka Đerdap, ima dugu tradiciju i osim individualnih proizvođača, izradom suvenira bavili su se i preduzetnici, čitave porodice ali i udruženja žena.
Detaljnije
.

Međunarodni dan planina

Planine kao dominantan morfološki oblik, kao skup predela, kao osnova zonalnosti šuma, kao raznovrsna staništa, najposle i kao odrednica karaktera ljudi. Koliko mnogo simbolike u jednom pojmu – planina.
Detaljnije
.

Svetski dan zemljišta (WSD)

Razvoj Zemljine kore se ogleda i u raspadanje stena i formiranju zemljišta. Zemljište čine mineralne materije (poreklom iz stena ili sedimenata), organske materije, voda i vazduh u međuprostoru čestica.
Detaljnije
.

Prvih 100 – IUGS objekata geološkog nasleđa

Međunarodna unija geoloških nauka (IUGS) je povodom 60 godina od uspostavljanja svetski prihvaćenih geostandarda, objavila „Prvih 100 - IUGS objekata geološkog nasleđa“.
Detaljnije
.

Izložba o Geoparku Đerdap u Majdanpeku

U Galeriji Centra za kulturu „Majdanpek“ u Majdanpeku 31. oktobra otvorena je izložba fotografija „Geopark Đerdap“ - Putovanje kroz prvi i za sada jedini geopark u Srbiji. Okupljene posetioce je u ime Centra za kulturu „Majdanpek“ pozdravila Dijana Injac, galerista.
Detaljnije
.

Predavanje učenicima OŠ „Branko Radičević“ Golubac

Učenici 7. i 8. razreda Osnovne škole „Branko radičević“ iz Golupca posetili su 14. oktobra izložbu fotografija „Geopark Đerdap – Putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji“ koja se nalazi u Narodnoj biblioteci „Veljko Dugošević“ u Golupcu.
Detaljnije
.

Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa u Geoparku Đerdap

Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa, 13. oktobar, Upravljač Geoparka Đerdap, JP „Nacionalni park Đerdap“ obeležio je predavanjem Prirodni hazardi na području Geoparka Đerdap, kojem su prisustvovali predstavnici JKP „Donji Milanovac“, Centar za kulturu Donji Milanovac, TOO Majdanpek, Tehnička škola Majdanpek, Odeljenje u Donjem Milanovcu, „Agrar Poreč“ Donji Milanovac i drugi.
Detaljnije
.

Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa

Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa, 13. oktobar, obeležava se od 1989. godine, kada je na Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija odlučeno da se promoviše globalna kultura svesti o riziku i smanjenju katastrofa.
Detaljnije
.

Interaktivna radionica o dinosaurusima

Povodom obeležavanja Dana geodiverziteta, deca iz Predškolske ustanove „Marija Munćan“ iz Donjeg Milanovca, prisustvovala su dana 7. oktobra interaktivnoj radionici o dinosaurusima. Predavanje, razgovor i igru Pronađi put do hrane za dinosaurusa, izveo je geolog Nacionalnog parka.
Detaljnije
.

„Moja prva plata”

JP „Nacionalni park Đerdap“ učestvuje u programu „Moja prva plata” koji sprovodi Nacionalna služba za zapošljavanje i objavljuje sledeće radne pozicije za koje kandidati zainteresovani za program „Moja prva plata“ mogu da se prijave na portalu Moja prva plata do 31. oktobra 2022. godine.
Detaljnije
.

Međunarodni dan geodiverziteta

Geodiverzitet je osnova svih staništa na Zemlji, čuvar geološkog nasleđa koje pokazuje ne samo dinamiku razvoja Zemljine kore već i kakve su bile forme živote tokom geološkog vremena.
Detaljnije
.

Konferencija Evropskih geoparkova u Verbaniji (Italija)

U Lombardiji, na jezeru Mađore, u gradu Verbanija održana je 16. Konferencija Evropskih geoparkova od 26. do 30.9.2022. godine. Tema konferencije je bila „Priroda, kultura i održivost pod klimatskim i promenama životne sredine“.
Detaljnije
.

Miholjski susreti sela, Dobra 2022.

Tradicionalna manifestacija „Miholjski susreti sela“ koju organizuje Turistička organizacija Golubac, uz podršku Ministarstva za brigu o selu Republike Srbije, ove godine održana je od 2-3. Oktobra u selu Dobra.
Detaljnije
.

Buduće planinarske staze u Nacionalnom parku Đerdap

U Centru za posetioce Tvrđave Golubački grad d.o.o, održana je 16. septembra promocija Projekta „Unapređenje turističke ponude NP Đerdap i Opštine Golubac u oblasti aktivnog boravka u prirodi i očuvanja životne sredine“.
Detaljnije
.

Međunarodni dan geologa

Proučavanje nastanka i istorije Zemlje privlačilo je pažnju ljudi od uvek, i gotovo da ne postoji civilizacija i narod koji nema mit o nastanku Zemlje.
Detaljnije
.

Gosti iz Leposavića

Grupa učenika iz nekoliko škola u Leposaviću, boravili su od 15.-19. avgusta kao gosti Opštine Majdanpek i tom prilikom su posetili prirodne i kulturne znamenitosti na području Nacionalnog parka Đerdap, a i Geoparka Đerdap.
Detaljnije
.

Peto kolo Treking lige Srbije

Planinarski klub Starica iz Majdanpeka i Planinarski savez Srbije organizovali su 7. avgusta takmičenje najboljih planinskih trkača iz Srbije pod nazivom „Peto kolo Treking lige Srbije“.
Detaljnije
.

Memorandum o saradnji dva geoparka

Poslednje dekade jula meseca, Geopark Đerdap i Geopark u osnivanju Biokovo-Imotska jezera iz Republike Hrvatske potpisali su Memorandum o sporazumnoj saradnji na području dvaju geoparkova i očuvanju geobaštine.
Detaljnije
.

Monografija „Heroji i neimari“

Javno preduzeće "Nacionali park Đerdap" pomenuto je u monografiji "Heroji i neimari", u čast više od 900 pojedinaca, institucija i kompanija iz Srbije i Republike Srpske koji su tokom pandemije ostvarili izuzetne rezultate i u teškim vremenima doprineli razvoju svoje zajednice.
Detaljnije
.

Pećina Gradašnica

U izvorišnom delu reke Velike Gradašnice, ispod Velikog Grebena, nalazi se pećina Gradašnica.
Detaljnije
.

XXII PARKOVIJADA – TARA 2022

U Nacionalnom parku Tara, od 16-19. juna održana je XXII Parkovijada pod sloganom „Osećaj se tcarski“. Ova sportska manifestacija je za institucije koje se bave zaštitom životne sredine i zaštitom prirode.
Detaljnije
.

Dan JP „Nacionalni park Đerdap“

Istog dana kada je i Svetski dan zaštite životne sredine, 5. juna navršilo se 48. godina od kada je ustanovljen Nacionalni park Đerdap.
Detaljnije
.

Međunarodni festival gitare „Zlatna nota“

U Velikoj sali Nacionalnog parka Đerdap, 29. maja održan je 15. Međunarodni festival gitare, koji su organizovali Centar za kulturu Donji Milanovac i Asocijacija gitarista istočne Srbije.
Detaljnije
.

Trka Red Bull Fortmaster 2022.

U subotu 28. maja održana je trka Red Bull Fortmaster kod Tvrđave Golubački grad, u prirodnom ambijentu Nacionalnog parka Đerdap.
Detaljnije
.

Poseta UNESCO Svetskog Geoparka Haceg

Nedelji geoparkova Evrope, kolege i učenici volonteri UNESCO Svetskog Geoparka Haceg iz Rumunije boravili su u UNESCO Svetskom Geoparku Đerdap od 25-28. maja.
Detaljnije
.

Nedelja geoparkova Evrope

Geopark Đerdap pripada u regionalnom smislu Evropskoj mreži geoparkova, koja od 23. maja do 5. juna obeležava Nedelju geoparkova.
Detaljnije
.

Evropski dan parkova

Evropski dan parkova (The European Day of Parks (EDoP) se u Srbiji obeležava od 2001. godine svakog 24. maja.
Detaljnije
.

Poseta geologa Češke Republike

Geološka građa područja Đerdapa predstavlja uvek izazov za geologe različitih disciplina. Od 4-9. maja grupa geologa Geološkog instituta Češke Republike, Tehničkog univerziteta iz Praga i Tehničkog univerziteta iz Ostrave, na čelu sa akademikom Zdenekom Vašičekom, boravila je u Geoparku.
Detaljnije
.

Svetski dan ptica selica

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ podseća da je 9. maj Svetski dan ptica selica.
Detaljnije
.

Studijska poseta Udruženja „Ekološki pokret Zemun“

Upravljač dva zaštićena objekta geonasleđa, Udruženje „Ekološki pokret Zemun“ posetilo je 21. aprila Geopark Đerdap.
Detaljnije
.

Poseta učenika iz Tekije GEOparku „Đerdap“

Učenici OŠ „Svetozar Radić“ iz Tekije posetili su 15. aprila Geopark Đerdap.
Detaljnije
.

Izložba o Geoparku Đerdap u Novom Sadu

U Pokrajinskom zavodu za zaštitu prirode u Novom Sadu 8. aprila otvorena je izložba fotografija „Geopark Đerdap“ - Putovanje kroz prvi i za sada jedini geopark u Srbiji.
Detaljnije
.

Radionica „Đerdapska pustolovina“ u OŠ „Vuk Karadžić“ Sip

Krajem marta meseca, u osnovnoj školi „Vuk Karadžić“ u Sipu, održana je radionica „Đerdapska pustolovina“ za učenike od predškolskog uzrasta do četvrtog razreda.
Detaljnije
.

Poseta Univerziteta Singidunum iz Beograda  Geoparku Đerdap

Učesnici nagradne stručne ekskurzije koju je organizovao Univerzitet Singidunum iz Beograda, postili su 29. marta Geopark Đerdap.
Detaljnije
.

43. Međunarodni sajam turizma

Na 43. Međunarodnom sajmu turizma, koji je održan od 24-27.3.2022. u Beogradu, u okviru jedinstvene prezentacije Donjeg Podunavlja, prvi put je učestvovao i Geopark Đerdap.
Detaljnije
.

Međunarodni dan voda u Nacionalnom parku „Đerdap“

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ je u utorak 22. marta obeležilo Međunarodni dan voda, koji ove godine ima temu „Podzemne vode: Učiniti nevidljivo vidljivim“.
Detaljnije
.

Međunarodni dan šuma u Nacionalnom parku „Đerdap“

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ je u ponedeljak 21. marta obeležilo Međunarodni dan šuma, koji ove godine ima temu „Šume i održiva proizvodnja i potrošnja“. Tim povodom održane su dve radionice u učionici Preduzeća, koja je namenjena za obrazovanje dece.
Detaljnije
.

Izložba Kristine Šarić – U kamenu svetlosti trag

Javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap“ će od 18. avgusta do 27. septembra 2021. godine biti domaćin izložbe U kamenu svetlosti trag autorke Kristine Šarić i saradnika na izložbi Adrijana Fajksa i Hans-Jirgena Gavlika.
Detaljnije
.

Foto izložba „Putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji“

Povodom Nedelje evropskih geoparkova JP „Nacionalni park Đerdap“ pripremilo je foto izložbu „Putovanje kroz prvi i jedini geopark u Srbiji“.
Detaljnije
.

Područje „Đerdap“ proglašeno za Ramsarsko područje

Sa upisivanjem područja „Đerdap” u Spisak močvara od međunarodnog značaja Ramsarske konvencije, međuvladinog sporazuma koji obezbeđuje okvir za nacionalne aktivnosti i međunarodnu saradnju na zaštiti i održivom korišćenju vlažnih područja, Republika Srbija ima jedanaest Ramsarskih odnosno međunarodno značajnih vlažnih područja.
Detaljnije
.

Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa

Kao član Evropske i Svetske mreže geoparkova i Geopark Đerdap je obeležio 13. oktobar, Međunarodni dan smanjenja rizika od katastrofa.
Detaljnije
.

Obeležavanje 4. Međunarodnog dana predela u Srbiji

Ministarstvo zaštite životne sredine, u saradnji sa JP „Nacionalni park Đerdap“, Zavodom za zaštitu prirode Srbije i Šumarskim fakultetom, obeležiće Četvrti međunarodni dan predela u Srbiji, u ponedeljak 12. oktobra 2020. godine u 10 časova u upravnoj zgradi JP „NP Đerdap“’, koji je domaćin ovogodišnjeg događaja.
Detaljnije
.

Obeležen Svetski dan čišćenja

Svetski dan čišćenja (The World Cleanup Day) je ekološka akcija koja se godinama održava treće subote u septembru širom sveta.
Detaljnije
.

Republika Srbija je dobila svoj prvi geopark

Tokom 209. zasedanja Izvršnog odbora Uneska, održanom od 29. juna do 10. jula, odobrena je nominacija Geoparka Đerdap, koji se priključio Svetskoj i Evropskoj mreži geoparkova.
Detaljnije
.

Evropska nedelja geoparkova obeležena virtuelno na društvenim mrežama

U nameri da se podigne svest lokalnog stanovništva, ali i šire javnosti i na zanimljiv način predstave vrednosti budućeg Geoparka Đerdap, osmišljen je i realizovan program tokom nedelje evropskih geoparkova.
Detaljnije

Saznajte sledeće

Naučno-istraživački radovi

Detaljnije

O nama

Đerdap Unesko geopark
Šta je geopark
Evropska i Svetska
mreža geoparkova

Informacije

Kontakti
Mapa sajta
Korisne informacije
Multimedija
Impresum

Kontakt

Javno preduzeće
„Nacionalni park Đerdap“
ul. Kralja Petra I broj 14a
19220 Donji Milanovac, Srbija
E-pošta: office@npdjerdap.rs
Centrala: 030 215 0070

Facebook Instagram
Copyright © 2020 Geopark Đerdap. Sva prava zadržana.
Uslovi korišćenja
Shopping Basket

The attractiveness of Lepenski Vir has been recognized by, among many, companies, organizations and artists, to whom this locality served as inspiration and trade mark. Many prominent painters, among whom are Mario Maskareli, Milic od Macve, Vojislav Zizic, Dragan Mojovic, Dragan Stojkov, Bratislav Stojanovic, Marica Radojcic, Mirjana Lehner and many others, transformed the fascinating monumental sculptures into first class works of art.

Along with them were famous writers who have put the impression of Lepenski Vir to paper: Milorad Pavic, Miodrag Pavlovic with the works Pevanja na Viru (Singing in the Rain), Nova pevanja na Viru (New singing in the rain), the essay Lepenski Vir: Sculpture and myth (Skulptura i mit), as well as Dusan Matic, Zoran Milic, Ivan Gadjanski. For the children’s book of Jovan Janicijevic, Vodena vila iz Lepenskog Vira (Water Fairy from Lepenski Vir) and Klinče iz Vinče (Child from Vinca), the two localities served as inspiration, both special and fantastic, each in its own way.

The Motive of Lepenski Vir appears on stamps in 2003. One of the most famous monumental stone sculptures found its place on a home made biscuit, which you can get with coffee in many cafes in Serbia. In 1995, the same sculpture served as a trademark of the activity of the Ministry of Culture on the occasion of announcing The Year of Culture, “It is more beautiful with culture“. The sculpture had sunglasses and a smile, and it became a symbol of the cultural rebellion against social values and the position it had in society.

The text downloaded from http://www.narodnimuzej.rs/zanimljivosti/lepenski-vir-in-popular-culture/?lang=en

The early Chalcolithic mine Rudna Glava near Majdanpek (5000 BC) is an example of the oldest known copper mining technologies. It was under an archaeological investigation from 1968 to 1989, within the project “Old Mining and Metallurgy of the Central Balkans”.

The oldest mining technology found in Rudna Glava has resolved doubts about the origin of primal mining/mineralogical knowledge. Up to 20 m deep mine shafts confirm great technical skills of the early miners at Rudna Glava. Numerous massive pebbles of volcanic origin, obtained from the local river deposits and used as heavy mining hammers, indicate the development of early stone tools for different production functions.

Various wooden tools were used for crushing the ore, while deer antler tools were used primarily to collect the grinded material. After the exhaustion of copper-carbonate minerals (malachite and azurite), which were the only minerals compatible with the technology at the time, the early Chalcolithic miners of the Vinča culture abandoned the mine. This minor deposit of iron and copper, with magnetite and chalcopyrite ore, was exploited again in the 3rd century AD, using new technologies and workforce of Roman slaves.

(Dr. B. Jovanović, MA A. Petrović, Institute for Textbooks and Teaching Aids of RS, Belgrade, 1998)

Caviar is a world-famous delicacy, synonymous with a status symbol, luxury, wealth. However, caviar (or “fish ajvar“, as Djerdap fisherman used to called it) spread on whole-wheat bread was a food of the poor, workers, fishermen and their families.

It was made from roe, harvested from several species of sturgeon; up to the construction of the Djerdap Dam, these fish were caught in several sectors of the Djerdap Gorge: Gospođin Vir, Greben, Juc, Kazan and Sip. Caviar from Djerdap was highly prized across Europe. Well-organized caviar production and trade was established in 1920, with the arrival of Russian emigrants.

By the second half of the 20th century, Đerdap Fish Farm from Kladovo was the only caviar producer in former Yugoslavia and this caviar was exported as far as to the USA.

Today, there are no active volcanoes in Serbia and it is not likely that we will see one any time soon. Nonetheless, the territory of Serbia was very active in geological history and traces of former volcanoes still exist. Various volcanic activities go back to a distant geological history, but best evidenced events date back to last 300 million years. These include Upper Paleozoic (300 million years old), Triassic (220 million years old), Jurassic (150 million years old), Upper Cretaceous (90 million years old) and Paleogene volcanoes (65 million years old).

At the end of the Paleozoic, a subaerial volcanism took place in Eastern Serbia. Products of these eruptions, represented with minor lava flows and volcaniclastics near Boljetin village, are scarce and for the most part submerged. The most impressive is the rhyolite lava neck of Mount Trescovăţ on the left Danube’s bank in Romania, just opposite to the Lepenski Vir archaeological site on the Serbian bank. Some of these volcanic rocks, especially silicified volcanic glass, were used for stone carving in the Lepenski Vir culture.

Numerous remnants of Upper Cretaceous stratovolcanoes are still present in the Timok area: Crni Vrh Mountain, Tilva Njagra Mountain, Čoka Marin Hill, as well as in the vicinity Brestovačka Banja Spa and Jasikovo and Vlaole villages. On the location of what used to be Tilva Roš Stratovolcano, today stands an open-pit copper mine, with a diameter of several kilometers.

Cornmeal porridge (”mamaljiga“ in Wallachian) is a traditional dish in Djerdap area, made of hot water, corn flour, fat and salt. While still hot, it is poured from the cauldron into pans, thus getting a round shape. It can be served with milk, cheese, yogurt, fried onions, dried white fish or bacon.

Instead of a knife, a piece of sewing thread is commonly used to cut cornmeal porridge into slices. It also used to be prepared as a dessert, arranging alternating rows of porridge and jam, with fried breadcrumbs sprinkled on the top. Thickly prepared and baked in a traditional clay oven, it can be used as a substitute for bread.

During their stay near Boljetin village, members of the WWII British military mission were served with cornmeal porridge; the head of the mission, Jasper Rootham, wrote that they were given “a round yellow cake that was not sweet”.

The Natural Monument “Blederija” (“Official Gazette of RS”, No. 93/2019) encompasses the Blederija River on the southwestern rim of the Ključ region and is declared a protected area of 2nd category of regional and high significance. It is located in the municipality of Kladovo, with a total area of ​​398.87 ha.

The Natural Monument “Blederija” is protected in order to preserve the richness and geodiversity of the area: complex source of the Blederija River, with four outflows; two tufa waterfalls, of which the lower one has a height of approximately 7 m and is listed as an object of hydrological heritage of Serbia, due to its beauty and abundance of water; large tufa accumulation in the lower course; spring caves of Sokolovica, with the eponymous intermittent gravity spring and the periodic stream which incised a picturesque limestone gorge downstream of the Grad locality, all the way to the confluence with the Suvaja and Blederija Rivers, with several distinct narrowings and cascades. This area hosts fragmentary preserved forest vegetation, in complementarity with flora and fauna.

The management over the Natural Monument “Blederija” is entrusted to the Tourist Organisation of the Municipality of Kladovo.

The Natural Monument “Šuplja Stena Natural Arch” (“Official Gazette of RS”, No. 36/2019) is a geomorphological and hydrological phenomenon on the Valja Prerast River, which is classified as a protected area of 1st category of international, national and exceptional significance. It is located in the municipality of Majdanpek, with a total area of 8.27 ha.

The Natural Monument “Šuplja Stena Natural Arch” is protected in order to preserve the geomorphological, hydrographic and botanical values ​​of the massive natural arch – a fluvio-karstic phenomenon surrounded by a wide forest belt.

A span of the natural arch is 9.5 m, with a height of its lower edge of 29.5-34 m and a height of its upper edge of 44.8 m. A typical karst relief with dolines, limestone cliffs, short caves, a swallet and a karst spring is developed within the protected area.

The management over the Natural Monument “Šuplja Stena Natural Arch” is entrusted to the Tourist Organisation of the Municipality of Majdanpek.

The Natural Monument “Tufa Accumulation near Tumane Monastery” (“Official Gazette of the Municipality of Golubac”, No. 1/2009) is a geomorphological and hydrological object of the surface karst relief near the Tumane Monastery.

It consists of a tufa accumulation with a number of geomorphological forms and is declared a significant natural resource of 3rd category. Located in the municipality of Golubac, with a total area of 8550 m2, it occupies the central part of the Kamenica Creek, at 250 m a.s.l. or 1.1 km upstream from the confluence of the Kamenica Creek and Tumanska Reka River.

This natural phenomenon, having a terraced, fan-shaped form and height of approximately 14 m, is a palaeogeographic indicator valuable for the reconstruction of climate, vegetation and geomorphological processes in the past. 14 m high waterfall and a series of small cascades, barrages and rimstone pools occupy a small area, at a length of around 200 m. Special features of this natural monument are: a hermitage carved out of tufa (which is unique in Serbia), a fountain where gifts are offered for the repose of souls, old beech and oak forests.

The management over the Natural Monument “Tufa Accumulation near Tumane Monastery” is entrusted to the Tourist Organisation of Golubac.

The Natural Monument “Beli Izvorac Tufa Accumulation” (“Official Gazette of the Municipality of Majdanpek”, No. 29/2006) is a unique geomorphological and hydrological phenomenon of the surface karst relief.

A part of the Beli Izvorac Creek, from its source to the elevation of 278 m a.s.l, with a length of 300 m and the adjoining tufa accumulations, is protected as a natural monument and declared a significant natural resource, i.e. a natural resource of 3rd category. It is located in the municipality of Majdanpek, with a total area of 6.02 ha.

It is protected in order to preserve a large number of fluvio-karstic landforms, phenomena and processes (karst spring; large, 16 m high waterfall; several small waterfalls and cascades; numerous tufa rimstones with rimstone pools; etc) which have been formed in the tufa accumulations by the Beli Izvorac Creek, in a relatively small area downstream from the spring.

The management over the Natural Monument “Beli Izvorac Tufa Accumulation” is entrusted to the Tourist Organisation of the Municipality of Majdanpek.

The Natural Monument “Prerast Tunel Cave in Zamna Gorge” (“Official Gazette of RS”, No. 81/2020) is a geomorphological phenomenon on the east side of Deli Jovan Mountain, on the Zamna River and is classified as a protected area of 1st category of international, national and exceptional significance. It is located in the municipality of Negotin, with a total area of 39.50 ha.

The Natural Monument “Prerast Tunel Cave in Zamna Gorge” is a tunnel cave with a perennial stream. It has been formed by the subterranean fluvio-karstic incision of the Zamna River, which enabled the collapse processes in an advanced phase of evolution, resulting in the formation of two openings in the cave ceiling (skylights).

The cave is represented with a single, simple and 155 m long cave passage, which host the riverbed of Zamna River. Due to the two large openings in the ceiling, which are around 70 m apart, this tunnel cave is under daylight along its entire length. Because of the existence of these openings, at the entrance and at the exit of the cave passage, the cave resembles a huge natural arch. The Zamna River Gorge is a refugium of a large number of animal and plant species, with well-preserved vegetation, making it an outstandingly important area of biodiversity, deserving to be protected.

The management over the Natural Monument “Prerast Tunel Cave in Zamna Gorge” is entrusted to the Tourist Organisation of the Municipality of Negotin.

The Natural Monument “Natural Arches in Vratna Gorge” (“Official Gazette of RS”, No. 99/2014) is a geomorphological phenomenon, declared a protected area of 1st category, of national and exceptional importance. It is located in the municipality of Negotin, with a total area of 144.75 ha.

It represents a unique form of underground and surface karst morphology created by a local sink of the river flow and a partial collapse of the through cave’s ceiling. Along 3 km of the river flow, three natural arches have been formed over the Vratna River: Suva Prerast, Velika Prerast and Mala Prerast.

The area of the Natural Monument “Natural Arches in Vratna Gorge” is protected in order to preserve specific forest vegetation, i.e. a complex community characterized by the presence of endemic and relic (tertiary) species, as well as the exceptional diversity of fauna.

The management over this natural monument is entrusted to the State Enterprise for Forest Management “Srbijašume”, Belgrade.

Atraktivnost Lepenskog Vira prepoznale su, među mnogima, i kompanije, organizacije i umetnici, kojima je ovaj lokalitet poslužio kao inspiracija ili zaštitni znak.

Mnogi renomirani slikari, od kojih treba pomenuti: Marija Maskarelija, Milića od Mačve, Vojislava Žižića, Dragana Mojovića, Dragana Stojkova, Bratislava Stojanovića, Maricu Radojčić, Mirjanu Lehner i mnoge druge, pretočili su fascinantnost monumentalnih skulptura u vrhunska umetnička dela. Rame uz rame s njima, stajali su poznati književnici, koji su u reči pretočili impresiju Lepenskog Vira: Milorad Pavić, Miodrag Pavlović sa delima Pevanja na Viru, Nova pevanja na Viru, esejem Lepenski Vir: skulptura i mit, zatim Dušan Matić, Zoran Milić, Ivan Gađanski. Za dečiju knjižicu Jovana Janićijevića, Vodena vila iz Lepenskog Vira i klinče iz Vinče, dva lokaliteta su poslužila kao inspiracija, oba posebna i fantastična, svaki na svoj način.

Motiv Lepenskog Vira pojavljuje se na poštanskim markama 2003. godine. Jedna od najpoznatijih monumentalnih kamenih skulptura nalazi se na popularnom domaćem keksu, koji možete dobiti uz kafu u mnogim kafićima u Srbiji. Godine 1995, ista skulptura poslužila je kao zaštitni znak akcije Ministarstva kulture povodom proglašenja Godine kulture, „Lepše je sa kulturom“. Skulpturi su dodali naočare za sunce i osmeh, a ona je postala simbol bunta kulture protiv socijalnih vrednosti i položaja koji je zauzimala u društvu.

Tekst preuzet sa http://www.narodnimuzej.rs/zanimljivosti/lepenski-vir-u-popularnoj-kulturi/

Širom sveta poznati delikates kavijar je danas i sinonim za luksuzan zalogaj, statusni simbol i hrana bogatih. Nekada je „riblji ajvar“ (kako su ga zvali đerdapski alasi) bio hrana siromašnih, radnika, ribara i njihove dece, kao namaz na crnom hlebu.

Jesetarske ribe, od čije se ikre izrađivao kavijar, lovljene su do izgradnje đerdapske brane, u Gospođinom viru, na Grebenu, Jucu, u Kazanu i kod Sipa. Đerdapski kavijar bio je veoma cenjen na evropskim trpezama. Organizovaniji način prerade i prometa kavijara započet je 1920. pojavom ruskih emigranata na prostoru Đerdapa.

U drugoj polovini 20. veka Ribarsko gazdinstvo „Đerdap“ iz Kladova bilo je jedini proizvođač kavijara u Jugoslaviji koji se izvozio i u SAD.

Aktivnih vulkana danas nema u Srbiji i verovatnoća da će ih u budućnosti biti meri se hiljadama godina. Iako ih danas nema, područje Srbije je u geološkoj istoriji bilo veoma aktivno, a tragovi nekadašnjih vulkana i danas postoje.

Različitih vulkanskih aktivnosti bilo je od najstarijeg geološkog vremena, ali je detaljnija rekonstrukcija moguća samo za poslednjih 300 miliona godina. To obuhvata vulkane kasnopaleozojske (pre 300 miliona godina), trijaske (pre 220 miliona godina), jurske (pre 150 miliona godina), gornjokredne (pre 90 miliona godina) i tercijarne (pre 65 miliona godina) starosti.

Na području istočne Srbije krajem paleozoika odvijao se subaerski vulkanizam, a retki produkti ovih erupcija u Srbiji kao mali ostaci izliva lave i vulkanoklastita javljaju se kod Boljetina, ali su ove stene danas uglavnom pod vodom. Najupečatljiviji su riolitski ostaci Treskavca na rumunskoj obali Dunava, preko puta Lepenskog Vira, a posebna zanimljivost je da su komadi ovih vulkanskih stena, posebno oni od silifikovanog vulkanskog stakla, korišćeni u Lepenskom Viru u industriji okresanog kamena.

U timočkom području danas su prisutni brojni ostaci gornjokrednih stratovulkana: Crni vrh, Tilva Njagra, okolina sela Jasikovo i Vlaole, okolina Brestovačke Banje, Čoka Marin i druga mesta. Na predelu gde se nekad uzdizao borski stratovulkan Tilva Roš danas je površinski kop prečnika od nekoliko kilometara.

Rano eneolitski rudnik Rudna Glava kod Majdanpeka (5000. godina pne.) primer je najstarije poznate tehnologije bakra. Istražen je 1968-1989. godine u okviru projekta Staro rudarstvo i metalurgija središnjeg Balkana.

Najstarija rudarska tehnologija, upoznata u Rudnoj Glavi, razrešila je nedoumice oko porekla primarnog rudarskog i mineraloškog znanja. Veliku umešnost starih rudara na Rudnoj Glavi potvrđuju ispražnjena okna dubine do oko 20 metara. Velika serija kamenih batova, krupnih rečnih oblutaka od vulkanskih stena, svedoči o specijalizaciji primarnog kamenog alata za različite proizvodne funkcije.

Za usitnjavanje komada rude upotrebljavani su različiti drveni klinovi, dok su alati od jelenskog roga služili prvenstveno za prikupljanje već isitnjene rude. Kada su iscrpili karbonatne minerale bakra, malahit i azurit, dostupne tehnologiji kojom su raspolagali, vinčanski rudari ranog eneolita, napustili su ovaj rudnik.

Ovo skromno ležište gvozdene i bakarne rude – magnetita i halkopirita – ponovo su koristili, sa novom tehnologijom, rimski rudari – robovi u 3. veku posle Hrista.

(Tekst dr Borislava Jovanovića i mr Aleksandra Petrovića preuzet sa prospekta u izdanju Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva RS, Beograd, 1998)

Kačamak ili mamaljiga tradicionalno jelo u Đerdapu sprema se od tople vode, kukuruznog brašna, masti i soli. Iz kotlića se izliva u tepsije i kačamak dobija okrugao izgled. Služi se sa mlekom, sirom, jogurtom, isprženim crnim lukom, sušenom belom ribom, slaninom i seče tankim koncem.

Pripremao se ranije i kao poslastica kada se ređao red kačamaka i red džema, nakon čega se posipao prženim prezlama. Gušće spravljen i zapečen pod crepuljom koristio se kao zamena za hleb.

Boraveći za vreme II svetskog rata iznad sela Boljetin, pripadnici engleske vojne misije posluženi su vlaškim kačamakom, a šef misije Džaspar Rutam zapisao je da su za jelo dobili „okruglu žutu tortu koja nije bila slatka“.

Spomenik prirode Prerast Šuplja stena (Uredba Vlade Republike Srbije 05 broj 110-777/2019-1 od 23. maja 2019. godine, „Službeni glasnik RS“, broj 36 od 24. maja 2019. godine) zaštićen je radi očuvanja geomorfoloških, hidrografskih i botaničkih vrednosti masivnog prirodnog kamenog mosta – prerasta, kao prirodnog fenomena fluviokrasa okruženog širokim pojasom šume, visine od 9,5 m iznad korita reke Prerast. Svrstava se u I kategoriju zaštićenog područja međunarodnog i nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. Spomenik prirode se nalazi na teritoriji opštine Majdanpek, ukupne površine je oko 8 ha.

U prostornom okviru zaštićenog prirodnog dobra izdvaja se više različitih geomorfoloških i hidroloških vrednosti. Dominantno mesto pripada kamenom mostu, prerasti, fenomenu fluviokrasa istočne Srbije. U krečnjakoj zoni, zastupljen je tipičan kraški reljef sa puno vrtača, strmih krševitih litica i manjih speleoloških objekata. U koritu rečice Prerast na ulazu u Šuplju stenu sa leve strane nalazi se manji ponor, čija se voda pojavljuje na izlazu iz prerasta. Pored navedenog, postoji i manji izvor koji izbija iz krečnjačke pukotine. Prerast Šuplja stena je posebno značajan zbog svoje izuzetnosti i očuvanosti kao geomorfološki objekat. Prerast je usečena u vidu grandioznog prirodnog kamenog mosta u krečnjacima. Otvor prerasti pri dnu, u visini rečnog korita iznosi 9,5 m. Visina otvora luka je 29,5 – 34 m, a visina do gornje ivice luka iznosi 44,8 m.

Spomenik prirode Prerast Šuplja stena poveren je na upravljanje Turističkoj organizaciji opštine Majdanpek.

Spomenika prirode Blederija (Uredba Vlade Republike Srbije 05 broj 110-8258/2019-2 od 20. decembra 2019. godine, „Službeni glasnik RS“, broj 93 od 26. decembra 2019. godine) proglašeno je zaštićenim područjem II kategorije – regionalnog, odnosno velikog značaja. Spomenik prirode „Blederija” nalazi se na teritoriji opštine Kladovo, ukupne površine 398 ha.

Područje oko rečice Blederije na jugozapadnom obodu regije dunavskog Ključa, jugozapadno od Kladova, atar sela Reka, zaštićeno je da bi se očuvalo bogatstvo i raznovrsnost oblika geodiverziteta: izvorište Blederije razbijenog tipa sa četiri mesta isticanja vrela, dva akumulativna vodopada, od kojih je nizvodniji visine oko 7 m i zbog svoje lepote i bogatstva vode predstavlja objekat hidrološkog nasleđa Srbije; zatim velike akumulacije bigra u donjem toku, vrelske pećine Sokolovice, sa istoimenim povremenim vrelom gravitacionog tipa i periodskim tokom koji je nizvodno od lokaliteta Grad do sastava sa tokovima Suvaje i Blederije usekao živopisnu krečnjačku klisuricu, sa nekoliko izrazitih suženja i slapova.

Na području Spomenika prirode Blederija nalazi se fragmentno očuvana šumska vegetacija u komplementarnosti sa biljnim i životinjskim svetom.

Spomenik prirode Blederija poveren je na upravljanje Turističkoj organizaciji opštine Kladovo.

Spomenik prirode Bigrena akumulacija kod manastira Tumane (Službeni list opštine Golubac broj 633-2/2009) predstavlja geomorfološko-hidrološki objekat stavljen pod zaštitu radi očuvanja kao posebnog prirodnog fenomena i svrstava se u III kategoriju kao značajno prirodno dobro. Nalazi se na teritoriji opštine Golubac, ukupne površine 8550 m2.

Spomenik prirode Bigrena akumulacija kod manastira Tumane se nalazi u središnjem delu toka Kamenice, 1,1 km uzvodno od ušća u Tumansku reku, na 250 m n. v. i u podnožju desne dolinske strane. Na ovom području, malom prostoru u dužini od oko 200 m, javlja se veći broj morfoloških oblika i to slap visine 14 m, niz manjih slapova, preliva i bigrenih kada.

Posebnost Spomenika prirode Bigrena akumulacija kod manastira Tumane čine: isposnica u samom bigru, jedinstvena u Srbiji, česma na kojoj se prinose darovi dušama umrlih, stara bukova i hrastova šuma.

Bigrena akumulacija kod manastira Tumane je pod starateljstvom Turističke organizacije opštine Golubac.

Cpomenik prirode Bigrena akumulacija Beli izvorac (Službeni list opštine Majdanpek broj 06-52/4 od 27.12.2006. godine), značajan zbog svoje izuzetnosti i očuvanosti kao geomorfološki objekat površinskog kraškog reljefa, svrstan je u III kategoriju kao značajno prirodno dobro. Nalazi se u slivu reke Šaške, na teritoriji opštine Majdanpek, ukupne površine 6 ha.

U dolini Belog izvorca postoje dve akumulacije bigra različite starosti, taložene jedna preko druge. Ovo prirodno dobro ima veliki broj oblika, pojava i procesa, koji je vodotok Belog izvorca formirao u nataloženim naslagama bigra, nizvodno od izvorišta pomenutog vodotoka. Na relativno malom prostoru (oko 300 m) nalazi se veliki vodopad, visine 16 m.

Ispod vodopada, poniranjem vode kroz bigar, obrazovan je pećinski kanal dug 13 m i širok 4 m, otvoren sa jedne i druge strane. Pretaložavanjem bigra u pećini su obrazovani salivi i stalaktiti od čiste bele sige. Nizvodno od vodopada, u koritu potoka, postoje brojne pregrade od bigra, iza kojih su obrazovane bigrene akumulacije jezerca prečnika do 10 m i dubine 2-3 m. Preko pregrada potok se sliva u vidu slapova i manjih vodopada, među kojima su dva visoka 5 m.

Spomenik prirode Bigrena akumulacija Beli izvorac poveren je na upravljanje Turističkoj organizaciji opštine Majdanpek.

Spomenik prirode Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne („Službeni glasnik RS“, broj 81 od 5. juna 2020. godine) predstavlja geomorfološki fenomen na istočnoj strani Deli Jovana, na reci Zamni i svrstava se u I kategoriju zaštićenog područja međunarodnog, nacionalnog odnosno izuzetnog značaja. Nalazi se na području opštine Negotin, ukupne površine 39 ha.

Spomenik prirode Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne je tunelska rečna pećina sa stalnim rečnim tokom. Nastala je podzemnim fluvio-kraškim usecanjem Zamne, što je u odmakloj fazi evolucije omogućilo nastanak procesa obrušavanja, čime su u pećini otvorena dva otvora u tavanici (vigledi). Pećina predstavlja jedinstven i jednostavan pećinski kanal dužine 155 m, u čijem podu je rečno korito Zamne. Zbog dva velika otvora u tavanici ova tunelska pećina je celom dužinom pod dnevnom svetlošću. Zahvaljujući postojanju ovih otvora, na ulazu i na izlazu, pećinski tunel ima izgled ogromne prerasti. Otvori u tavanici su udaljeni jedan od drugog oko 70 m.

Klisura Zamne je refugijalno stanište velikog broja životinjskih i biljnih vrsta sa očuvanom vegetacijom, po čemu je izuzetno značajno područje biološkog diverziteta koji zaslužuje zaštitu.

Spomenik prirode Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne poveren je na upravljanje Turističkoj organizaciji opštine Negotin.

Spomenik prirode Prerasti u kanjonu Vratne („Službeni glasnik RS“, broj 99 od 11. septembra 2014. godine) predstavlja geomorfološki fenomen, proglašen zaštićenim područjem I kategorije od nacionalnog odnosno izuzetnog značaja. Nalazi se na području opštine Negotin, ukupne je površine 144 ha.

Predstavlja jedinstven oblik podzemne i površinske kraške morfologije nastao lokalnim poniranjem rečnog toka i urušavanjem delova tavanice rečne pećine. Nad rekom Vratnom, na dužini od 3 km formirana su tri prirodna kamena mosta, odnosno prerasti: Suva prerast, Velika prerast i Mala prerast.

Područje Spomenika prirode Prerasti u kanjonu Vratne stavljeno je pod zaštitu radi očuvanja specifične šumske vegetacije odnosno mešovitog složenog sastava koji karakteriše prisustvo tercijarnih i endemoreliktnih vrsta, kao i izuzetne raznovrsnosti faune.

Spomenik prirode Prerasti u kanjonu Vratne poveren je na upravljanje Javnom preduzeću „Srbijašume” Beograd.